MÄ°MARLIK - DÜÅžÜNCE DÄ°ZÄ°SÄ°
Yeryüzü hareket ediyor* ve artan insan etkinliÄŸine cevap olarak doÄŸal addettiÄŸimiz örüntülerin dışında yeni yanıtlar veriyor. Bu yeni cevaplar insanoÄŸlunun dünyada var oluÅŸuna iliÅŸkin yeni bir düÅŸünsel güzergahın ortaya çıkmasını zorunlu kılıyor. Bu nedenle bu Mimarlık X DüÅŸünce dizisi çaÄŸdaÅŸ doÄŸa düÅŸüncesi çevresinde ortaya çıkan yeni düÅŸünme biçimlerinin mimarlık ile kurduÄŸu iliÅŸkileri tartışmak amacıyla tasarlandı. Aralık ayı boyunca her hafta bir seminere çevrimiçi ev sahipliÄŸi yapacak olan program ilk olarak, Gökhan Kodalak’ın Kozmodalite: VaroluÅŸun Mimarlığı isimli semineriyle baÅŸlayacak, ardından Nizam Onur Sönmez’in Åžahıs-öncesi, Åžahıssız ve Ötesi konuÅŸması, Åžengül Öymen Gür’ün mimarlık ve eleÅŸtirinin rolü üzerine vereceÄŸi EleÅŸtirinin Belirleyici Rolü semineri ile devam edecek ve Eray Çaylı’nın yeni çıkan Ä°klimin EstetiÄŸi;Antroposen Sanatı ve Mimarlığı Üzerine Denemeler kitabı üzerine bir söyleÅŸi ile sonlanacaktır.
BüÅŸra DilaveroÄŸlu ve Burcu Nimet Dumlu’nun binbirgüzergah platformu üzerinden modere edeceÄŸi programa katılmak için aÅŸağıdaki linke kayıt yaptırarak çevrimiçi davet linkini edinebilirsiniz.
• Gökhan Kodalak - 6 Aralık 2021 ; Kozmodalite: VaroluÅŸun Mimarlığı.
• Nizam Onur Sönmez - 13 Aralık 2021 : Åžahıs-öncesi, Åžahıssız ve Ötesi
• Åžengül Öymen Gür - 20 Aralık 2021 ; EleÅŸtirinin Belirleyici Rolu
• Eray Çaylı - 27 Aralık 2021; Ä°klimin EstetiÄŸi; Antroposen Sanatı ve Mimarlığı Üzerine Denemeler
​
*Latour, B. (2017). Facing Gaia: Six Lectures on the Political Theology of Nature.
Gökhan Kodalak, Dr. Parsons Tasarım Okulu, Pratt Institute
Doktora tezini Spinoza ve Mimarlık baÅŸlığı ile Cornell Üniversitesinde tamamladı. Ä°stanbul merkezli tasarım ofisi ABOUTBLANK'ın kurucu ortaklarındandır. Çalışmaları mimarlık- felsefe, ekoloji doÄŸa-kültür sürekliliÄŸi gibi pek çok alanı kapsıyor. Pratt enstitüsünde ve Parsons tasarım Okulu’nda mimarlık ve düÅŸünce dersleri veriyor. Spinoza’s Philosophy of Ratio (2018) and Architectures of Life and Death (2021) son zamanlarda yayınladığı kitap bölümleridir. Çalışmalarıyla Andrew W. Mellon Foundation, Canadian Centre for Architecture, ve the Institute for Comparative Modernities gibi sayısız kuruluÅŸ tarafından ödüllendirilmiÅŸtir.
​
KOZMODALÄ°TE: VAROLUÅžUN MÄ°MARÄ°SÄ°
​
Asırlardır mimarlığı sadece insana ait bir edimmiÅŸ gibi tanımladık. Mimarlığı beÅŸeri sınırlara hapsettik. Kendi türümüz olan Homo sapiens’in dışındaki insan türlerinin, örneÄŸin Neandertal türünün, ÅŸaşırtıcı mimari deneylerini dikkate almadık. Sayısız hayvanın mekân biçimlendirici kapasitelerini görmezden geldik. Hatta yerkürenin tektonik yaratıcılığını, kozmosun dünyaları,
yıldızları, gezegenleri meydana getiren inÅŸai kuvvelerini hiçe saydık. Mimarlığı yalnızca kendi varlığımıza ait deÄŸil, varoluÅŸun ta kendisine dair birstrateji olarak tasavvur edemedik. Kozmodalite adlı bu sunum mimarlığın insan merkezli temellerini sorgulayacak, inÅŸai sürekliliÄŸin insanı da içine alan fakat insanla kısıtlı olmayan boyutlarını inceleyecek ve Spinoza, Ibn Arabi, Moholy-Nagy ve Simondon gibi yeraltı figürleriyle ittifak kurarak mimarlığın kozmik bir sanat olma ihtimalini tartışmaya açacak.
​
Nizam Onur Sönmez. Doç. Dr. Ä°stanbul Teknik Üniversitesi
Mimari tasarım için yapay zeka uygulamalarının geliÅŸtirilmesine odaklanan doktora tezini TU Delft ve Ä°TÜ’de tamamladı. 2003-2015 yılları arasında Kynik dergisine editör ve yazar olarak katkı yaptı. Tasarımda hesaplama ve yapay zeka, mimarlık ve tasarım kuramları, tasarım ve eÄŸitiminde araÅŸtırmacı tavırlar, ütopyacı mimarlıklar, mimarlık-doÄŸa iliÅŸkileri ve kiÅŸisel özdeÅŸlik tartışmaları üzerine bloglar tuttu, dersler verdi, stüdyolar ve atölyeler yürüttü, sergilere katıldı, etkinlikler düzenledi, yazılar yayınladı ve kitap editörlükleri yaptı. "Off center" / "kenarlar" adı altında derlediÄŸi tasarım faaliyetleriyle ödüller aldı. 2018 yılından beri Ä°nsandışı Kolektifi ile insansonrası tartışmalarının mimarlığa etkilerine dair bir tasarım araÅŸtırması serisi yürütmektedir.
​
ÅžAHIS-ÖNCESÄ°, ÅžAHISSIZ VE ÖTESÄ°
​
Bu seminerde insan sonrasına dair felsefi arka planın kiÅŸi/ÅŸahıs öncesi-dışı arayışlarını mekan pratiklerine dair eleÅŸtirel ve/ya spekülatif açılımlarla iliÅŸkilendirmeyi deneyeceÄŸiz.
Åžengül Öymen Gür, Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, Beykent Üniversitesi
Pennsylvania Üniversitesi'nde Social Sciences in Architectural Education: A Proposed Approach adlı tezi ile doktorasını tamamlamıştır. Gür, Directory of Environment-Behavior-Design Researchers, International Association for the Study of People and Their Surroundings, Design Research Society, International Council for Building Research Studies and Documentation, International Association of Housing Sciences gibi pek çok meslek kuruluÅŸunun üyesidir. Yazılarıyla, Türkiye mimarlık ortamının düÅŸünce dünyasına yaptığı büyük katkıların yanında Karadeniz bölgesinin hafızasına yaptığı deÄŸerli katkıları ile tanınmaktadır. GazipaÅŸa'nın Yerlisi Olmak, Mimari Güncellemeler, Trabzon’da Kentsel Kimlik ve DönüÅŸüm gibi pek çok kitabın yanında son dönemde yayınladığı mimarlık ve eleÅŸtiri yazılarıyla da dikkat çekmiÅŸtir.
​
EleÅŸtirinin Belirleyici Rolü
​
"EleÅŸtiri bir eleÅŸtirmenin kendi normlarına yaslanarak, önceliÄŸi kendisi tarafından belirlenmiÅŸ ve savunulmuÅŸ olan belli kavramları seçerek, bazı bina, kent veya çevre paradigmalarında yoÄŸunlaÅŸarak yaptığı bir yorum-yargı edimidir; bir iÅŸe dair yapılan bir tür geri-beslemedir. Bu iÅŸin “iyi”, “doÄŸru” ve “güzel” olandan sapma(ma) durumlarını saptar. Attoe (1978) “Mimari eleÅŸtiriyi ender yapan ÅŸey sadece bir mimarı veya yapıyı ilgilendiren bir konu olmasından öte hepimizin kolektif geleceÄŸini belirleyen bir ÅŸey olmasıdır, eleÅŸtiri aynı anda kültürel bir çıtadır” demiÅŸtir.
EleÅŸtiri gerçek olanın üstünün aralanması iÅŸidir; özünde bir anlam yorumlaması olup hörmenötik bir iÅŸlemdir ve aynı anda geleceÄŸe dair bir öÄŸüttür. EleÅŸtiri, olguya kiÅŸisel bir perspektiften bakabilir, gerçeklik eleÅŸtirmenin kendi varoluÅŸsal konumundan gördüÄŸü kadarıyla sınırlı olabilir, eleÅŸtirmen “yaratılış” ilkesini benimseyebilir, yöntem olarak örneÄŸin, Protagoras’ın agnostik yöntemini yeÄŸleyebilir ve son olarak eleÅŸtiri metninin kendine özgü, otonom (düÅŸünsel-iÅŸlevsel) bir ilkesi olabilir " (MEKAN ÖRGÜTLENMESÄ°NÄ°N TARÄ°HÄ°, Bölüm 1, s.4, YEM'de yayınlanmak üzere olan kitabından).
Eray Çaylı . Dr. London School of Economics
​
Bartlett Mimarlık Okulu bünyesinde tamamladığı mimarlık tarihi ve kuramı alanındaki doktorası sonrasında Londra'da yaÅŸamaya devam ediyor. Çaylı, antropoloji, coÄŸrafya ve mimarlık disiplinlerinin arayüzünde çalışmlarını sürdürüyor. BaÅŸlıca araÅŸtırma konuları arasında politik ÅŸiddet ve ekolojik felaketin görselliÄŸi ve mekansallığı yer almakta. AraÅŸtırma faaliyetlerine 2018 yılından bu yana London School of Economics and Political Sciences bünyesinde devam ediyor.
​
​
Ä°KLÄ°MÄ°N ESTETİĞİ: Antroposen Sanatı ve Mimarlığı Üzerine Denemeler
​
BaÅŸta iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi olmak üzere, ekolojinin politikası tartışılırken son yıllarda sıkça kulağımıza çalınan bir terim Antroposen; Ä°nsan Çağı olarak da tercüme edebileceÄŸimiz bu terim, içinde bulunduÄŸumuz jeolojik devirde, dünyanın iÅŸleyiÅŸi ve fiziki yapısı üzerindeki en belirleyici etkenin insanlık olduÄŸunu ima ediyor.
Peki Antroposen'de bahsi geçen insan ve insanlık tam olarak kimdir? Ä°klimin EstetiÄŸi, bu soruyu politik ve etik boyutlarıyla ele alırken, politikanın ve etiÄŸin ete kemiÄŸe büründüÄŸü mecralar olan yapılı çevre ve sanatsal üretime odaklanıyor. Kitap Ä°nsan Çağı’na girildiÄŸine yönelik söylemlerin, apolitik bir insanlık tahayyülüne meylettiÄŸine dikkat çekiyor. Bu eÄŸilimin, ekolojinin politikasına dair tartışılması gereken asıl çeliÅŸki ve yarılmaları gizlediÄŸini savunuyor *.
*Latour, B. (2017). Facing Gaia: Six Lectures on the Political Theology of Nature.
* [Kitap Sunuş Yazısı]